Page 7 - Gesco - E Katalog
P. 7
RADYOAKTİF KAYNAKLI PARATONERLER gesco
RA-226 radyoakt f kaynaklı paratonerler n kullanımı tüm dünyada yasaklanmış olup, AM-241 radyoakt f kaynaklı paratonerler n
Avrupa B rl ğ ülkeler tarafından kullanılmadığı b l nmekted r.
Atom Enerj s Kurumumu'nun yayımladığı 04.01.2000 tar h ve 10700 - 0005 sayılı genelge le paratoner üret m ç n kullanılan
radyoakt f kaynakların (AM-241, RA-226 v.b.) thalatına 31.03.2000 tar h nden t baren z n ver lmemekted r.
Atom Enerj Kurumunun lg l genelges nde ''Bu yasaklama süres z b r şek lde devam edecekt r.'' bares le ne kadar önem arz
ett ğ n vurgulamaktadır.
Y ne, Atom Enerj Kurumu'nun yayımlamış olduğu 30.07.2001 tar h ve 10700 - 1485 sayılı genelge le de; ülkem zde montajı
yapılmış ve halen kullanılmakta olan RA-226 radyoakt f kaynaklı paratonerler, çevre ve nsan sağlığı açısından oluşturab leceğ
potans yel tehl keler gözönüne alınarak, Atom Enerj Kurumu'ndan l sanslı firmalar vasıtası le yerler nden sökülüp İstanbul'da
Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğ t m Merkez Müdürlüğü'ne (Tel:0-212-548 40 50) radyoakt f atık olarak depolanmak üzere
tesl m ed lmekted r. RA-226 radyoakt f kaynaklı paratonerler n Atom Enerj Kurumundan l sanslı firmalar vasıtası le sökme
ve Atom Enerj Kurumuna tesl m ed lmes şlemler devam etmekted r.
Atom Enerj Kurumu'ndan l sanslı radyoakt f kaynaklı paratoner üret c firmalarının thalatın yasaklandığı 31.03.2000 tar h nden
önce thal ett kler AM-241 radyoakt f kaynakları 06.02.2003 tar h t barıyla tükenm ş olup, radyoakt f kaynaklı paratoner üret m
de sona erm şt r. Bundan böyle radyoakt f kaynaklı paratoner üret m ve montajı yapılmayacaktır.
Halen b nalarda kurulu bulunan ve kullanılmaya devam ed len AM-241 radyoakt f kaynaklı paratonerler n kullanımı le lg l
her hang b r yasaklama söz konusu değ ld r. Bu paratonerler n bel rl aralıklarla ( yılda en az b r defa ) paratoner n üzer ndek
radyoakt f elemanların ve paratoner n letkenl ğ n n or j nal montaj özell kler n koruması açısından yetk l k ş ler tarafından kontrol
ed lmes , kullanılmakta olan AM-241 radyoakt f kaynaklı paratonerler n herhang b r nedenle kullanım dışı bırakılması
durumunda l sanslı firmalar vasıtası le yukarıda bel rt ld ğ şek lde Atom Enerj s Kurumuna radyoakt f atık olarak devred lmes
gerekmekted r.
Paratoner üret m nde kullanılan radyoakt f kaynakların yarılanma ömürler uzun olmasına rağmen yurt dışı üret c s olan
Amersham Internat onal - İng ltere firması, paratonere monte ed lm ş Amer syum-241 ve Radyum-226 radyoakt f kaynaklarının
ver ml çalışma ömürler n n kuru ve tem z havada 10 yıl olduğunu bel rtmekte ve bu süre sonunda kaynağın değ şt r lmes
gerekt ğ n tavs ye etmekted r.
Alternat f tekn klerle karşılaştırıldığında net b r fayda sağlamayan radyoakt f kaynaklı paratonerlerde kullanılan radyasyon kaynak-
larının oldukça yaygın kullanımları neden le gereks z olarak radyoakt f madde b r k m n n engellenmes , söz konusu paratonerler n
deprem, ş ddetl rüzgâr, yağışlar ve yangın le zarar görmes , düşmes , kaybolması, çalınması ve uzun kullanım yılları çer s nde
kullanıcıların değ şmes ve b lg s olmayan k ş ler n eller ne kolayca geçmes g b nedenlerle, çevre ve nsan sağlığı açısından
potans yel r sSkaleyrıngAözhmöneütneBeayl,ınarak radyoakt f madde thalatının ve üret m n durdurulması ülkem z ve nsan sağlığı açısından
önem arz etmekted r.
MARKASI: MARKASI: MARKASI: MARKASI: MARKASI: MARKASI:
PARASPHERE PREVENTOR AMPER RADSAN PETEX TEKPAR
ÜRETİCİ FİRMA: ÜRETİCİ FİRMA: ÜRETİCİ FİRMA: ÜRETİCİ FİRMA: ÜRETİCİ FİRMA: ÜRETİCİ FİRMA:
DAMEKS A.Ş. RAD-PAR A.Ş. AMPER A.Ş. RADSAN A.Ş. ERKOÇ MÜHENDİSLİK TEKPAR LTD. ŞTİ.
Radyoakt f maddeler n yaydıkları alfa parçacıklarının enerj ler genell kle 9 MeV' n altında olup bunları çok nce kalınlıklarda
maddeler le (b r kağıt tabaka g b ) durdurmak mümkündür. Alfa parçacıkları madde ç nden geçerken n sbeten büyük olan
elektr k yükler neden yle yolları üzer nde yoğun b r yonlaşma meydana get rerek enerj ler n çabucak kaybederler. Paratonerlerde
kullanılan AM-241 radyoakt f maddes n n yaydığı alfa radyasyonu da paratoner n s vr yakalama ucuna yakın b r yere monte
ed len tabla üzer nde sah p olduğu yüksek enerj neden le hava ortamlarında güçlü yon zasyon meydana get r r. Bulutların b rb r ne
sürtünmes le meydana gelen yıldırımın ( negat f yükler n ) poz t f yüklü toprağa çek lmes söz konusu bu yon zasyon neden le
kazanır ve yakalama ucunun bağlı olduğu letken tel yardımı le elektr k akımı topraklanır.
Alfa parçacıkları, er şme uzaklıklarının kısa oluşundan dolayı, normal olarak b r dış radyasyon tehl kes yaratmazlarsa da alfa
parçacıkları yayan maddeler s nd r m, solunum veya c ltte bulunan yaralar yolu le vücuda g rd kler takd rde tehl kel olab l rler.
Paratonerlerde bulunan radyoakt f kaynak üzer nde oluşab lecek toz tabakası,su damlacıkları ve oluşan çamur g b dış etkenler
alfa parçacıklarının yayılmasını engeller ve radyoakt f kaynağın şlev n göremez hale get r r. Çevre koşullarından etk lenm ş bu
tür paratonerler n radyoakt f kaynağının herhang b r fonks yonunun olamayacağı, ancak s vr yakalama ucu vasıtası le yıldırımın
toprağa aktarılması mümkün olab ld ğ , bu nedenle paratonerler n radyoakt f kaynakları üzer nde bulunab len toz, çamur vb.
stenmeyen b r k mler n çıplak el le temas etmeden, ucuna pamuk veya yumuşak bez parçası sarılmış b r pens yardımı le
bel rl zamanlarda s l nmes tavs ye ed l r.
Radyoakt f kaynaklı paratonerler n dışındak alternat f paratonerler n kullanımının daha uygun olacağı düşünülmekted r.
7 gesco
RA-226 radyoakt f kaynaklı paratonerler n kullanımı tüm dünyada yasaklanmış olup, AM-241 radyoakt f kaynaklı paratonerler n
Avrupa B rl ğ ülkeler tarafından kullanılmadığı b l nmekted r.
Atom Enerj s Kurumumu'nun yayımladığı 04.01.2000 tar h ve 10700 - 0005 sayılı genelge le paratoner üret m ç n kullanılan
radyoakt f kaynakların (AM-241, RA-226 v.b.) thalatına 31.03.2000 tar h nden t baren z n ver lmemekted r.
Atom Enerj Kurumunun lg l genelges nde ''Bu yasaklama süres z b r şek lde devam edecekt r.'' bares le ne kadar önem arz
ett ğ n vurgulamaktadır.
Y ne, Atom Enerj Kurumu'nun yayımlamış olduğu 30.07.2001 tar h ve 10700 - 1485 sayılı genelge le de; ülkem zde montajı
yapılmış ve halen kullanılmakta olan RA-226 radyoakt f kaynaklı paratonerler, çevre ve nsan sağlığı açısından oluşturab leceğ
potans yel tehl keler gözönüne alınarak, Atom Enerj Kurumu'ndan l sanslı firmalar vasıtası le yerler nden sökülüp İstanbul'da
Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğ t m Merkez Müdürlüğü'ne (Tel:0-212-548 40 50) radyoakt f atık olarak depolanmak üzere
tesl m ed lmekted r. RA-226 radyoakt f kaynaklı paratonerler n Atom Enerj Kurumundan l sanslı firmalar vasıtası le sökme
ve Atom Enerj Kurumuna tesl m ed lmes şlemler devam etmekted r.
Atom Enerj Kurumu'ndan l sanslı radyoakt f kaynaklı paratoner üret c firmalarının thalatın yasaklandığı 31.03.2000 tar h nden
önce thal ett kler AM-241 radyoakt f kaynakları 06.02.2003 tar h t barıyla tükenm ş olup, radyoakt f kaynaklı paratoner üret m
de sona erm şt r. Bundan böyle radyoakt f kaynaklı paratoner üret m ve montajı yapılmayacaktır.
Halen b nalarda kurulu bulunan ve kullanılmaya devam ed len AM-241 radyoakt f kaynaklı paratonerler n kullanımı le lg l
her hang b r yasaklama söz konusu değ ld r. Bu paratonerler n bel rl aralıklarla ( yılda en az b r defa ) paratoner n üzer ndek
radyoakt f elemanların ve paratoner n letkenl ğ n n or j nal montaj özell kler n koruması açısından yetk l k ş ler tarafından kontrol
ed lmes , kullanılmakta olan AM-241 radyoakt f kaynaklı paratonerler n herhang b r nedenle kullanım dışı bırakılması
durumunda l sanslı firmalar vasıtası le yukarıda bel rt ld ğ şek lde Atom Enerj s Kurumuna radyoakt f atık olarak devred lmes
gerekmekted r.
Paratoner üret m nde kullanılan radyoakt f kaynakların yarılanma ömürler uzun olmasına rağmen yurt dışı üret c s olan
Amersham Internat onal - İng ltere firması, paratonere monte ed lm ş Amer syum-241 ve Radyum-226 radyoakt f kaynaklarının
ver ml çalışma ömürler n n kuru ve tem z havada 10 yıl olduğunu bel rtmekte ve bu süre sonunda kaynağın değ şt r lmes
gerekt ğ n tavs ye etmekted r.
Alternat f tekn klerle karşılaştırıldığında net b r fayda sağlamayan radyoakt f kaynaklı paratonerlerde kullanılan radyasyon kaynak-
larının oldukça yaygın kullanımları neden le gereks z olarak radyoakt f madde b r k m n n engellenmes , söz konusu paratonerler n
deprem, ş ddetl rüzgâr, yağışlar ve yangın le zarar görmes , düşmes , kaybolması, çalınması ve uzun kullanım yılları çer s nde
kullanıcıların değ şmes ve b lg s olmayan k ş ler n eller ne kolayca geçmes g b nedenlerle, çevre ve nsan sağlığı açısından
potans yel r sSkaleyrıngAözhmöneütneBeayl,ınarak radyoakt f madde thalatının ve üret m n durdurulması ülkem z ve nsan sağlığı açısından
önem arz etmekted r.
MARKASI: MARKASI: MARKASI: MARKASI: MARKASI: MARKASI:
PARASPHERE PREVENTOR AMPER RADSAN PETEX TEKPAR
ÜRETİCİ FİRMA: ÜRETİCİ FİRMA: ÜRETİCİ FİRMA: ÜRETİCİ FİRMA: ÜRETİCİ FİRMA: ÜRETİCİ FİRMA:
DAMEKS A.Ş. RAD-PAR A.Ş. AMPER A.Ş. RADSAN A.Ş. ERKOÇ MÜHENDİSLİK TEKPAR LTD. ŞTİ.
Radyoakt f maddeler n yaydıkları alfa parçacıklarının enerj ler genell kle 9 MeV' n altında olup bunları çok nce kalınlıklarda
maddeler le (b r kağıt tabaka g b ) durdurmak mümkündür. Alfa parçacıkları madde ç nden geçerken n sbeten büyük olan
elektr k yükler neden yle yolları üzer nde yoğun b r yonlaşma meydana get rerek enerj ler n çabucak kaybederler. Paratonerlerde
kullanılan AM-241 radyoakt f maddes n n yaydığı alfa radyasyonu da paratoner n s vr yakalama ucuna yakın b r yere monte
ed len tabla üzer nde sah p olduğu yüksek enerj neden le hava ortamlarında güçlü yon zasyon meydana get r r. Bulutların b rb r ne
sürtünmes le meydana gelen yıldırımın ( negat f yükler n ) poz t f yüklü toprağa çek lmes söz konusu bu yon zasyon neden le
kazanır ve yakalama ucunun bağlı olduğu letken tel yardımı le elektr k akımı topraklanır.
Alfa parçacıkları, er şme uzaklıklarının kısa oluşundan dolayı, normal olarak b r dış radyasyon tehl kes yaratmazlarsa da alfa
parçacıkları yayan maddeler s nd r m, solunum veya c ltte bulunan yaralar yolu le vücuda g rd kler takd rde tehl kel olab l rler.
Paratonerlerde bulunan radyoakt f kaynak üzer nde oluşab lecek toz tabakası,su damlacıkları ve oluşan çamur g b dış etkenler
alfa parçacıklarının yayılmasını engeller ve radyoakt f kaynağın şlev n göremez hale get r r. Çevre koşullarından etk lenm ş bu
tür paratonerler n radyoakt f kaynağının herhang b r fonks yonunun olamayacağı, ancak s vr yakalama ucu vasıtası le yıldırımın
toprağa aktarılması mümkün olab ld ğ , bu nedenle paratonerler n radyoakt f kaynakları üzer nde bulunab len toz, çamur vb.
stenmeyen b r k mler n çıplak el le temas etmeden, ucuna pamuk veya yumuşak bez parçası sarılmış b r pens yardımı le
bel rl zamanlarda s l nmes tavs ye ed l r.
Radyoakt f kaynaklı paratonerler n dışındak alternat f paratonerler n kullanımının daha uygun olacağı düşünülmekted r.
7 gesco
